[Osamu Dazai] Şaklaban

“O zamanlarda, ailecek çektirdiğimiz fotoğraflara bakıyordum da herkes ciddi bir yüz ifadesi takınmışken, sadece ben mutlaka tuhaf bir şekilde yüzümü yamultmuş, gülüyorum. Bu da benim küçüklüğümden itibaren kederini taşıdığım şaklabanlığın bir türü idi.”

Yukardaki paragraf Osamu Dazai’nin ‘İnsanlığımı Yitirirken’ isimli kitabına ait.  Fotoğrafta gülümseyen çocuk ise kendisi. Gülümsemesi garip ve zorlama. Asılı olduğu duvardan düşecekmiş gibi duran bir levha gibi. Ölümünden kısa bir süre önce yayımlanan ‘insanlığımı Yitirirken’ isimli romanında yüzündeki bu gülümsemeye odaklanır Dazai. Yüzündeki gülümsemenin ardında yatan varoluşsal kaygılarını dile getirir.  Çevresindeki insanların gündelik sıkıntılarına bir anlam veremez. Saygın, kusursuz biri olmaktan ölesiye korkar.  Dazai, şaklabanlık edip çevresindeki insanları kendisine güldürerek bu korkunun üstesinden gelmeye çalışır.  Saygınlık budalası olmuş toplumun dışına çıkmayı dener, onlarla olan bağını koparmaya çalışır.  Bu açıdan Dostoyevski’nin Yeraltından Notları’nı anımsatır hep. Dostoyevski’nin yeraltı insanı gibi Dazai de hiçleşme çabasındadır. Ne var ki Dazai’nin maskesi düşer bir gün.  Kendini gülünç duruma sokmak için numara yaptığını fark eder bir arkadaşı.  Dazai, toplumdan kaçıp yıllarca saklandığı delikten çıkmak zorunda kalır ve Dazai’nin içinde düşündüğü yabancılaşma daha da şiddetlenir ilerleyen yılarda.

Dazai, zengin bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelir. İyi okullarda okur. Babasının baskıcı kişiliği üzerinde derin izler bırakır. On yedisine yazmaya başlar. Yazdığı öyküler, 1930’ların başında dergilerde görünmeye başlar. 1936’da da ilk kitabı çıkar.  Dazai’nin yaşamında Ryunosuke Akutagawa’nın ayrı bir yeri vardır. Ona olan sevgisi Dazai’yi Marksizm’le tanıştırır. Japonya Komünist Partisi’ne üye yapar.  Durumu öğrenen ailesi onu evlatlıktan reddeder. Abisi düzenli olarak gönderdiği yardımı keser. Ryunosuke Akutagawa’nın 35 yaşında intihar etmesi Dazai’nin yaşamındaki en önemli kırılma anlarından biridir. İlk intihar girişimi Ryunosuke Akutagawa’nın intiharından iki yıl sonradır. Bir sınav öncesi uyku hapları alarak yaşamına son vermek ister ama başarılı olamaz. Akıl hastanesinde yatar, alkole alışır, vereme yakalanır, Oyama Hatsuyo isimli bir geyşa ile evlenince ailesi tarafından ikinci kez evlatlıktan reddedilir. Shimeko Tanabe ile tanışır, birlikte intihar ederler. Shimeko Tanabe ölür ancak Dazai hayatta kalır. Kitabında o günü şöyle aktarır:  “O gece, Kamakura’da denize atladık. Kadın, kuşağının kafede birlikte çalıştığı bir arkadaşının olduğunu söyleyerek güzelce katlayarak kayaların üstüne koydu. Ben de paltomu çıkarıp aynı yere koydum ve birlikte denize girdik. Kadın öldü ve ben kurtuldum”  Dazai, Shimeko Tanabe ile denediği şeyi Tomie Yamazaki ile de dener. Tomie Yamazaki, eşini savaşta kaybetmiş biridir. Dazai ve Yamazaki tanıştıktan iki yıl sonra birlikte intihar ederler.  13 Haziran günü, 1948’de. Yarım kalan son kitabının adı ‘Goodbye’dı. ✪