Bundan 140 yıl önce, ABD’de bir grup insan St. Louis Hegelci Felsefe Derneği’ni kurdu. Dernek, şehirdeki amatör filozoflardan oluşurken, başı çeken iki isim William Torrey Harris (1835-1909) ve Henry Conrad Brokmeyer (1828-1906) idi. Dernek üyeleri, yaşamlarını Hegelci bakış açısıyla şekillendirmeye çalışırken, yaşadıkları kentte dönemin sorunlarına karşı çözümü de buradan alacaklarını söylüyordu. o dönemde St. Louis ile Şikago arasında belli beirsiz kentsel bir çekişme de vardı.
Dernekten Brokmeyer, Georg Hegel öğretilerinden yola çıkıp, Batı’nın kültür tapınağının St. Louis olduğu iddiasını ortaya attı. Büyük bir yangın Şikago’yu harap ettiğinde sevincini gizlemedi. St. Louis 1820 ve1860 yılları arasında göçlerle yedi kat büyürken, Brokmeyer kenti Hegel okuyup yönlendirmeye devam etti.
Brokmeyer, Prusya göçmeni bir ailenin çocuğu olarak New York’da büyümüştü. Aile işi olan ayakkabı fabrikasından vazgeçip üniversite okumak istemişti. Sonrasında Amerikan İç Savaşı’na katılmış ve bir kütüphanede tanıştığı Harris’i de Hegel’in diyalektik mantık düşüncesinin Amerikan toplumuna uygunluğuna ikna ederek derneği kurmuştu.
İkili, dernek vasıtasıyla şehirde etkin olmaya çalışırken, yayınladıklarıd erhiyle de Hegel düşüncelerinin ve bu sistemin St. Louis şehrine nasıl uygulamacağının yol haritasını anlattılar. Ülkenin en önemli düşünce dergisi haline gelen Speculative Philosophy ile, dönemim kölelik tartışmaları ve kamu eğitimi gibi konularda fikirler ileri sürdüler. Hem derneğin hem de şehrin elit bir kesiminin de üye olduğu bu gruplaşmanın doğal lideri olan Brokmeyer’in ateşli konuşmalarında başlıca tez ve antitezler de listelenmişti: dine karşı bilim, köle karşıtlığına karçı kölecilik, St. louis’e karşı Şikago. Brokmeyer, kentin gelişimi için yatırımcıların da ilgisini çekince, politik bir güç olarak şehir yönetimine de girer. 6-20 yaş arası kamu eğitimi gibi konuları hayata geçirir. Kent bu anlayışla liman vs gibi yatırımlara yönelirken, 1880 yılında Brokmeyer’i zorda bırakan rakamlar açıklandı. St. Louis nüfusu 350.000 civarındayken, Şikago 500.000’di. Bu durumda büyükşehirl olma hakkını Şikago kazanacaktı. Brokmeyer rakamların hileli olduğunu iddia etti. Özel çağırdıkları matematikçi de tahmin edilen nüfus rakamlarını onaylayınca, brokmeyer’in Hegelci komün-şehir planı geçerliliğini yitirmiş oldu.
Sonrasında, Brokmeyer, tüm politik hava da aleyhine dönünce, kenti terkeder. Nereye gittiğini de bildirmez. Hegelci komün-dernek dağılır. Söylenenlere göre, 80. yaşını da gören Brokmeyer, batıda kırsalda bazı kızılderili çocuklarına Hegelci ideallerle baktığı anaokulu işletir. Yaşamının son on yılında St.Louis’e döner ve 1906’da orada ölür.
Artık 20.yy başlamıştır. Özellikle ABD’de, idealist Hegelcilik Brokmeyer sonrasında kimse tarafından sahiplenilmez. Bunun yerine, başlayan yüzyılda Amerikan toplumu, kendine has düşün yapısını oluşturur. Belki de yeryüzündeki tek Hegel komün-kenti projesi de unutulur.
* Derlemede Internet Encyclopedia of Philosophy – St. Louis Hegelians maddesi’nden yararlanıldı.
[ Link] ✪
