[Blaise Cendrars] Sinemanın değil, modern yaşamın etkisi

Blaise Cendrars:
Sorduğunuz sorular, geçmişte bu tür konuşmalarda olduğu gibi onları birkaç kelimeyle cevaplayamayacağım kadar ilgimi çekiyor. Önce bana sinemanın yeni bir duygu getirdiğine inanıp inanmadığımı soruyorsunuz, bana kalırsa, buna en ufak bir şüphe yok! Sinema fantastik bir icat. Ama eğer bana bir yansıması varsa, özellikle ilk filmlerden etkilendiğim söylenebilir. Belki aptalca ama harikaydılar. Gerçekten yeni bir şeyin gerçek keşif anıydı: Savaştan birkaç yıl önce gördüğüm Aya Yolculuk adlı bir filmi asla unutmayacağım; Théâtre du Châtelet‘deki balelerin ortasında aya çıkmak için gemiye tırmanan bir grup insan hayal edin. Ay’da ne buldular? … Bale topluluğu. Gerçekten harikaydı! Bugün, Avrupa’da, insanlar mevcut tüm teknik araçları kullanarak keşifler yaptıklarını, sinemayı dönüştürdüklerini düşünüyorlar: ama gerçek hiç de öyle değil. Her şeyden önce, film senaryoları mevcut teknik mükemmellikleri dikkate almalıdır: aksi takdirde, bir kokteylin gerektirdiği hassas ölçümleri kullanarak ancak haşlama et pişirmişsiniz gibi olur. Fransız film yapımcıları, zekâ ve duygularını katıp Amerikan prosedürlerini ödünç aldılar, ancak Amerika’da prosedürlerin bilinçli olarak geliştirilmediği doğrudur. Çünkü, Sinema ile ilgili konularda, her şey Amerika’dan geliyor ve filmlerin sunduğu en iyi şey ise en beklemediğiniz anda kendini gösterir. Bir film alfabesi olduğunu ve şu anda sadece ilk harflerini bildiğimizi söyleyebiliriz.

Bunlardan biri, örneğin, “yakın çekim”dir. Griffith bunu keşfetti ve bu gerçekten bir devrimdi; bu arada, o zamanlar çalıştığı film şirketindeki işini kaybetti. Bir teoriyi test etmek için yakın çekim yaptığını varsaymamalıyız. Hiç de değil; son röportajlarda Griffith sadece maddi hayatından, sadece ticari çabalarından bahsediyor. Yaptığı şeyi haklı çıkarma zahmetine girmiyor ama yine de sinematografik alfabenin harflerinden birini keşfetti işte. Çok daha fazlası var ve şansımız yaver giderse bazen onları tahmin etmemiz olası. Şimdi, hatırladığım kadarıyla, eski bir filmde bir kalabalık vardı ve o kalabalığın içinde şapkasını kolunun altına sıkıştırmış bir çocuk vardı. Ve birdenbire, herhangi bir şapka gibi olan şapka -hareket etmeden- kendi yoğun hayatını yaşamaya başladı; tıpkı bir leopar gibi sıçramak üzere olduğunu hissettim! —Bilmiyorum. Işık, elektrik boşalması ya da başka bir şeyle mi ilgiliydi? Bu tür gizemli etkilerin filmin duyularımızdan ve hatta bilgimizden kaçan izlenimlere duyarlı olabileceğini gösterdiği zamanlar vardır. Dramatik bir sahnede, Hintli bir kız denerken yakalandı. Film yapılırken, Hintli kızın gözlerini acıyla kapattığı o görüntülerin ortasında, bir görüntü, tek bir görüntü, kızı gözleri açıkken kızı gösterdi. Ama çekim hızında, gözün sadece bir görüntü süresince açık kalması fiziken ve bilimsel olarak imkânsızdı. Etnik kökeni ve yorumladığı sahnenin duygusu nedeniyle, istenmeyen bir şekilde böyle bir ruhsal salınım yaratma olasılığı başka bir kişiden daha yüksek olan Hintli kızdan kaynaklanan bir tür psişik elektrik boşalması meydana gelmiş gibi görünüyordu. Genellikle bu tür açıklamalar konusunda şüpheciyimdir, ancak filmler bize sürekli olarak öyle bir şaşkınlık nedeni sağlar ki, sıradan denecek düşüncelerden sıyrılmamı sağlayan bir alan açılır önümde. Sadece film bin kişiyi tek bir insan gibi yaşatabilir; ya da bir insanın bir parçası gibi, oysa gerçekte, bu derin birlik, toplam bir varlık gibi görünmez. Aynı sahne MontBlanc’ta veya bir stüdyoda çekilebildiğinde, dağda çekilen sahnenin daha fazlasına sahip olduğu açıktır; burada yine, ışıklı elektrik boşalmaları veya diğerleri filme ruhunu vermek için etki eder.