1924 yılında tedavüle çıkarılan ve tasarımını aynı zamanda İstiklal Madalyası’nın da tasarımcısı olan Türk heykeltıraş, ressam, para, pul ve madalya modelcisi Mesrur İzzet Bey’in yaptığı 100 para, 5 kuruş ve 10 kuruş, Cumhuriyet döneminin ilk madeni paraları olarak basıldı. Bu paralardaki değer yükselişi 1925 yılında tedavüle çıkan ve halk arasında manda gözü olarak adlandırılan 25 Kuruş takip etmiştir. Hem ekonomik hem de sosyal anlamda değişen Türkiye Cumhuriyet’nin ilk yıllarında insanların para keselerindeki yerlerini almışlardır.
100 Para
100 Para, 1340 miladi takvimde “1924” yılına tekabül etmektedir, 1341 miladi takvimde “1925” yılına tekabül etmektedir, ayrıca 1926 ve 1928 yıllarında basılmıştır. Bir yüzünde madeni paranın değeri diğer yüzünde ise eski harflerle Türkiye Cumhuriyeti yazılıdır. “Türkiye’nin sahibi hakikisi ve efendisi, hakiki müstahsil olan köylüdür,” sözünü kanıtlarmışçasına paranın bir yüzünde sembol olarak başak kullanılmıştır. 1924 ila 1939 yılları arasında tedavülde kalan 100 para, Darphane tarafından toplamda yaklaşık olarak 11.815.000 adet darp edilmiştir.
10 Kuruş
10 Kuruş, 1340 miladi takvimde “1924” yılına tekabül etmektedir, 1341 miladi takvimde “1925” yılına tekabül etmektedir, ayrıca 1926 ve 1928 yıllarında basılmıştır. Bir yüzünde madeni paranın değeri, diğer yüzünde ise eski harflerle Türkiye Cumhuriyeti yazılıdır. 100 Para’da olduğu gibi paranın bir yüzünde sembol olarak başak kullanılmıştır. Darphane tarafından 10 Kuruş için 1340 yılında 4.836.000 adet; 1341 yılında 14.223.100 adet; 1926 yılında 856.000 adet ve 1928 yılında 31.000 adet olmak üzere toplamda 19.946.000 adet darp edilmiştir.
5 Kuruş
1924 yılından 1928 yılına kadar çeşitli zamanlarda basılan 5 kuruş, diğer paralarda olduğu gibi bir yüzünde madeni paranın değerine diğer yüzünde ise eski harflerle Türkiye Cumhuriyeti yazısına sahiptir. 5 Kuruş 1924 ila 1939 yılları arasında tedavülde kalmış ve halk tarafından kullanılmıştır.
25 Kuruş (Manda gözü)
25 Kuruş, 1341 miladi takvimde “1925” yılına tekabül etmektedir, ayrıca 1926 ve 1928 yıllarında basılmıştır. Halk arasında büyüklüğü sebebiyle “Manda gözü” diye adlandırılan 25 Kuruş, diğer kuruşların aksine %99,5 Nikel ve %0,5 diğer metallerden oluşan bir alaşımdan üretilmiştir. Rengi bu yüzden diğerlerine göre farklıdır. Darphane tarafından 25 Kuruş, 1341 yılında 4.972.700 adet; 1926 yılında 627.300 adet ve 1928 yılında 5.794.000 adet olmak üzere toplam 11.394.000 adet darp edilmiştir.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Osmanlı’dan kalma madeni ve kağıt paraların kullanımına devam edilirken, İstanbul Darphanesi, her yıl sürekli olarak yeni paralar basarak, Osmanlı madeni paralarını dolaşımdan çekmiştir. ✪
