– Lütfiye Bozdağ
Kadir Akyol, Galeri Ark’ta açtığı onuncu kişisel sergisi ile “bir fenomen olarak imge” kavramını geçmiş-gelecek, modern-gelenek karşıtlığı içinde yeni bir ilişkisellikle ele alıyor.
Akyol’un resimlerinde imge, bilinen anlamsal bağlamlarından kopan, kendini her türlü geleneksel benzetmelerden kurtarmış bir fenomen olarak karşımıza çıkıyor.
“medya-dantel-portre” gibi birbiri ile ilişkisiz imgelerin aynı düzlemde bir araya gelerek karşıtlık üzerinden yeni bir ilişkisellik oluşturması, yeni bir gerçekliğin ortaya çıkmasına hizmet ediyor. Bu yeni gerçeklik, varlığın kendi hakikatini içinde barındırmakla birlikte, yan yana getirilen her yeni imgenin birbiri ile kurduğu karşıtlık ilişkisi içinde, kendi gerçekliğini kırarak, yeni anlatıların önünü açıyor. Sanatçı, yaşadığı toplumun güç ve iktidar ilişkilerini medya-dantel-portre üçgeninde ele alıyor. Akyol, resimlerinde yer verdiği geleneksel dantel motifi ile doğu-batı sentezine gönderme yaparken, iktidar yapılanmasında önemli bir rol oynayan medyanın temsilini, tek kanallı devlet televizyonunun açılış modunu kullanarak ortaya koyuyor.
Sanatçı, toplumun üzerindeki sosyo-politik ve kültürel basıncı içeren her düzeydeki iktidar yapılanmasını portreler üzerinden açığa çıkaran dijital imgeler ile anlatıyor. Akyol’un resimlerinde doğu kültürüne ait geleneksel giyim tarzları içinde ele aldığı aile bireylerinin portreleri, tematik düzeyde Doğu’nun özcü bir tarzda betimlenmesi olarak okunabilir. Doğu-batı karşıtlığının ardındaki gerçeğin arayışı içinde Gramsci’nin “Hapishane Defterleri”nde “…eleştirel olgunlaşmanın başlangıç noktası, birinin gerçekte ne olduğudur.”, tespitini sanatçı aile bireylerini, yaşadığı coğrafyayı gerçekte kim oldukları üzerinden sorguluyor.
Fotogerçekçi bir rasyonellikle ele aldığı portrelerinde kültür, iktidar/bilgi ve değişim arasındaki ilişkiyi sorgulayan sanatçı, iktidarın medya aracı üzerinden yarattığı hâkim evrensel bir norm ve merkez olarak kurgulandığını, O’ndan farklı toplumlar ve kültürlerin ise norm karşıtlıkları içinde temsil edildiklerine dikkati çekiyor. Kadir Akyol’un portrelerinde devletin tek kanallı TV açılış modu, normu imgelerken, norma aykırı olan modernin içinde geleneğin izlerini taşıyan doğulu karakterler ile geleneksel kültürün başka bir simgesi olan dantel motifleri bir karşıtlık oluşturuyor. Normu yaymak ve genelleştirmek üzere tek kanallı TV açılış modunun arka planda yer alması, norma uymayanların ötekileştirilmesi bir iç oryantalizm (İnternal Orientalism) eleştirisi olarak da okunabilir. Normu temsil eden TV ekran modunun önünde yer alan dantel motifi ve doğulu-geleneksel karakterler ile normun dışına itilen öteki karşıtlığı pornografik bir imgeye dönüşüyor. Norma aykırı portrelerin gerçekte kim olduklarının sorgulaması, iktidar/ güç ilişkileri kapsamında, dijitalin olanca sertliği ve soğukluğuyla karşımıza çıkıyor.
Yeni teknolojilerin işgali altında tutsak kalan hayatlarımızın, bir iletişim aracı olarak tasarlanan TV’nin dijital soğukluğu ile el emeği olan dantel motifinin geleneksel sıcak imgesinin birbirine nasıl yabancılaştığını modern ile geleneğin gerilim yüklü karşılaşmasını, çarpıcı bir ironi ile gözler önüne seriyor.
Sanatçı, “insan”ın imgesel temsili üzerinden, bir yandan aile bireylerini, akrabalarını dijital bir tasvir ile bir temsile dönüştürürken, diğer yandan portreleri kaplayan dantel motifi ile geleneğin temsiliyet özelliğini sorgulayan kendine özgü bir tipoloji yaratıyor. Sanatçının ele aldığı portreler, bu tipoloji içinde sosyo-kültürel, politik ve etnik gerilimlerle yüklü iktidar yapılanmasının kodlarını açığa çıkarırken, “medya-dantel-portre” üçgeninde postmodern bir ilişkisellik düzemi yaratarak yeni bir söylem analizi geliştiriyor.
Kadir Akyol tuvalinde, modernin geleneğe olan uzaklığını, geçmişin bugüne olan mesafesinde, el emeği dantelin, dijitalin mekanik duygusuzluğu içinde birbirine yabancılaşmış pornografik imgelere dönüşmesini görmemize imkan verirken, postmodern dünyanın sorgulamalarını ve yeni anlam arayışlarını da gündeme getiriyor.
Kadir Akyol’un “Bir Fenomen Olarak İmge” başlıklı sergisi, 22 Kasım-13 Aralık 2014 tarihleri arasında Galeri Ark’ta görülebilir.
Galeri Ark: Cemil Topuzlu Cad. Kaya Apt. No:49 34728 Göztepe-İstanbul, info@galeriark.com, Tel: 0216 369 49 00
✪
