[three_fourth]Gorki ile Çehov 1899 yılında tanıştıktan sonra büyük bir dostluk gelişir aralarında. Çehov, Gorki’yi “dışarıdan bakıldığında bir serseri gibi duruyor ama içeriden çok zarif bir insan” diye anlatır çevresine. Ünlü ‘Akademi Olayı’nda da Gorki’den yana olur. Hatta Gorki’ye çapkınlık dersleri bile verir. O ara MST’nin ( Moskova Sanat Tiyatrosu) yıldız oyuncularından Mariya Andreyevna ve Olga Knipper iki yazarın ilgilisi çeker. Gorki, Mariya Andreyevna’ya yakınlık göstermeye başlarken Çehov, Olga Knipper ile evlenir.
Mariya Andreyevna, MST’deki oyunculuğu ile tanınır ama bolşeviklerle çalıştığını, Lenin’e bilgi getirip
götürdüğünü pek az kimse bilir. Gorki’yi Lenin’le tanıştıran odur. Savva Morozov’un bolşeviklere para yardımı yapmasını sağlayan da o. Bolşevik lider Nikolay Bauman’ı evinde saklayarak polislerden kurtardığı bile olmuştur. Lenin, ona ‘beyaz kuzgun’ lakabını verirken onun bir fenomen olduğunu düşünüyordu.
İki dost arasındaki ilk tatsız olay Çehov’un Gorki’nin ‘Küçük Burjuvalar’ isimli denemesini estetik tutuculukla suçlaması oldu. ‘Ayaktakımı Arasında’ MST’de kapalı gişe olarak elli kez sahnelenince Çehov kıskançlık içinde Olga Knipper’e “oyun hakkında çok karamsar konuşmuştum, nasıl böyle bir başarı kazanır” derken Knipper, “Stanislavski ile konuştum, ‘Ayaktakımı Arasında’ büyük başarı kazanmış olsa da onun pek içine sinmediğini, boş laflar ettiğini söyledi” diyerek ise onu sakinleştirmeye çalışır.
Böylece MST’de iki düşman grup ortaya çıkar; Bir yanda Gorki, Andreyevna, Morozov diğer yanda; Çehov, Knipper ve MST’nin kurularından olan ünlü tiyatro kuramcısı Konstantin Stanislavski.
[sws_blockquote align=”left” alignment=”alignleft” cite=”–” quotestyles=”style03″]Mariya Andreyevna, MST’deki oyunculuğu ile tanınır ama bolşeviklerle çalıştığını, Lenin’e bilgi getirip götürdüğünü pek az kimse bilir. [/sws_blockquote]
Savva Morozov, Andreyevna’ya olan aşkının esiridir. Andreyevna’nın bir dediğini iki etmez. Onun için MST’yi iflastan bile kurtarır. Morozov, MST’de yöneticilik yapmaya başlamasıyla birlikte de Andreyevna başrollerde boy göstermeye başlar. Stanislavski’nin MST’nin sessiz kraliçesi dediği Olga Knipper ise zamanla ikinci plana itilir. Gorki ise gelişmeleri heyecanla seyrederek “Morozov’u tiyatronun kulisinde toza bulanmış ve oyunun başarısı için kaygılanır halde gördüğüm zaman, onu bütün fabrikalarından dolayı bağışlamaya hazır hale geliyorum. Ama buna ihtiyacı yok elbette. Onu seviyorum. Çünkü o sanatı karşılıksız seviyor” diye yazar Çehov’a.
Gorki ve Çehov arasındaki dostluk giderek bozulur. Gorki, bir zamanlar öykülerini okurken ağladığı yazarı artık gerici bulur. Çehov’un ünlü ‘vişne bahçesi’ eserini eleştirir. Bu konuda Gorki yalnız da değildir. Oyun hakkında “oyunun kapısına bir yazı yazmak gerekirse ortaçağ çanlarından birindeki yazıyı öneririm; Vicos vaco, mortuos plango (yaşayanlara selam ediyor, ölülere ağlıyorum. )” diye yazanlar olur.
[sws_blockquote align=”left” alignment=”alignleft” cite=”–” quotestyles=”style03″]Gorki, Mariya Andreyevna’ya yakınlık göstermeye başlarken Çehov, Olga Knipper ile evlenir.[/sws_blockquote]
Çehov ve Gorki’nin arasındaki hoşnutsuzluk devam ederken Stanislavski, Andreyevna’ya ‘aktörcülük’ yaptığını söyleyen bir mektup gönderir;
“Sizin içinizde bulunan bu aktörcülükten nefret ediyorum. Yalan söylemeye başlıyorsunuz. İyi ve zeki olmaktan çıkıyor sert, edepsiz, samimi olmayan biri haline geliyorsunuz, hem sahnede hem de yaşamda”
Mariya Andreyevna, Stanislavski’nin mektubu üzerine MST’den ayrılır. Peşinden Gorki MST ile olan bağlarını koparır. En son ve en ağır darbe ise Savva Morozov’dan gelir. Morozov, bütün maddi desteğini de çekerek MST yöneticiliğinden ayrılır. Çehov’un da yakın zamanda ölmüş olması MST’nin sonu olur neredeyse.
Gazeteler, Morozov’un Andreyevna için Petersburg’da yeni bir tiyatro kuracağını, açılışının da Gorki’nin yeni bir oyunuyla yapacağını yazıyordu sonraki günler. Gorki ve Andreyevna için hikâye güzel bitmişe benziyordu ki Morozov’un intiharıyla sarsılırlar. Morozov 13 Mayıs 1905’te bir otel odasında kendini bir silahla vurur. Bir yanlışlık yapmamak için kalbinin üstüne bir işaret koymuş ve tam işaretlediği yerden vururmuş kendini. Morozov için, Andreyevna’ya olan umutsuz aşkın kurbanı olduğu söylense de işin içinde bolşeviklerin olduğu söylentisi de dolaşır. Olayın ilginç yanlarından biri; Morozov’un hayat sigortası yaptırmış olmasıdır. Ama daha ilginci ise Andreyevna’nın Morozov’un mirasçısı olarak eline geçen parayla yeni bir tiyatro kurmak yerinde parayı bolşeviklere verip MST’ ye geri dönmesidir kuşkusuz.
[/three_fourth]
[one_fourth last]
[/one_fourth]
[clear]
[divider style=”dashed”] ✪
