Mouchette’in Fragmanı

Jean-Luc Godard ve Robert Bresson arasındaki resmi ilişkileri biliyoruz: Cahiers du cinéma için yaptıkları röportajlar (no.104, Şubat 1960, “Pickpocket üzerine”; no.178, Mayıs 1966, “Au hasard Balthazar üzerine”), Godard’ın Bresson hakkındaki makaleleri (“Fransız Sinemacılar Sözlüğü”nde bir Bresson portresi, no.71, Mayıs 1957), birçok makalede atıflar ve övgüler, Pickpocket’ın yıl sonu listelerinde “Fransa’nın kurtuluşundan bu yana en iyi on Fransız filmi” içinde sayılması… Robert Bresson’un yüksek standartları Godard’ın estetik ufkunun dışına hiç düşmemiştir; Histoire(s) du cinéma’da Notes sur le cinématographe’a [Sinematografi Üzerine Notlar; Bresson’un kitabı] duyulan borç duygusunun güçlü yansımalarına rastlanır. (Bu yakınlık, 1967’de Revue d’esthétique‘in, o zaman henüz yayımlanmamış kitaptan alıntıları derleyen “Le Cinéma” adlı özel sayısı ve Godard’ın “Quelques évidentes incertitudes [Bazı Bariz Belirsizlikler]” başlığı altındaki sözleri ile bir şekilde öngörülmekteydi.) Godard, 1997’de Paris-Premiére’e verdiği bir röportajda Robert Bresson’un filmin çıktığı dönemde kendisini arayarak Petit Soldat’la ilgili tebriklerini ilettiğini anlatır.

Au hasard Balthazar’ın baş karakteri olan eşek Balthazar hakkında, Godard imzalı, Maurice Merleau-Ponty’nin Fenomenoloji’sinden alıntılarla oluşturulan ve Diderot’nun, Friedrich Schlegel’in ve Ségur kontesinin manevi girişimlerinin eleştirel bir versiyonu denebilecek “Balthazar’ın Vasiyeti” isimli metin hakkında çok az şey biliyoruz (Cahiers du cinéma, no.177, Nisan 1966). 1960’ların ortalarında, Bresson ve Godard arasındaki ilişki hiç olmadığı kadar somut ve karmaşık bir hal alır: Bresson’un modellerinden [“model”, Bresson’un “oyuncu” yerine kullandığı kavram/blok] Anne Wiazemsky, Godard’ın Deux ou trois choses que je sais d’elle filminde set fotoğrafçılığı yapar; iki yönetmen de Anatole Dauman’ın Argos Films’ine bağlıdır ve aynı zamanda aynı yerlerde çalışırlar; aktörler ve teknisyenler bir kattan diğerine koşturur durur.

Mouchette ile ilgili değerlendirmelerinde kararlı bir şekilde olumsuz bir tutum takınmış olmalarına rağmen, Sébastien Roulet ve André S. Labarthe Cahiers du cinéma’daki yazılarını Godard’a bir gönderme ile bitirirler (no.189, Nisan 1967). Labarthe’nin makalesinin sonuç bölümü, ─Godard ve Anatole Dauman’ın bu konudaki sessizliğine, Argos arşivlerinde herhangi bir sözleşmenin olmamasına ve Mylène Bresson’un inkârına rağmen─ Mouchette‘in fragmanının gerçekten Jean-Luc Godard tarafından yapıldığını sezgisel olarak doğruluyordu.

“Mouchette‘i (film) sevmeyişim ve Bernanos’un kitabını çok kötü buluşum bir yana, yine de çok güzel bir hikâye. Bundan ilham alan bir senaryoda Godard, Mouchette’in (elbette, Justine esiniyle) hapiste olduğunu ve damarlarını bir Coca-Cola şişesi ile açtığını hayal etti.”

Bugüne kadar, Labarthe tarafından onaylanan Bresson/Sade/Godard hattına ek olarak, bu fragmanın Godard’a atfedilmesini destekleyen iki unsur daha vardır: Jean-Pierre Gorin’in ifadesine göre, ilk toplantılarından birinde, Godard kurgu odasında “en son iki eserini”, Mouchette‘in fragmanını ve Deux ou trois choses que je sais d’elle’i göstermişti. Ayrıca fragmanın metni, L’Avant-Scène Cinéma’nın Nisan 1968 sayısında imzasız olarak yayınlandı.

Argos filmin bir kopyasını üretmeyi kabul edene kadar, ki şu an için bilindiği kadarıyla sadece bir negatif mevcut, metni yeniden üretiyor ve harika çalışması için L’Avant-Scène Cinéma‘ya teşekkür ediyoruz. Görüntüleri kurtaran kelimeleri selamlıyor ve kararı okuyucunun vermesine izin veriyoruz.

[Nicole Brenez; Un Film Chrétien et Sadique, La Bande-Annonce de Mouchette; “Jean-Luc Godard Documents” içinde; Editions du Centre Pompidou, Paris, 2006.]