68 olaylarının kırkıncı yılında, bir sembol olarak siyah bayrak
1968 büyük grevi sırasında Parisli öğrencilerin ellerinde çoğunlukla siyah (ve tabi kızıl) bayraklar vardı. Modern dünya bir anlamda o dönemde siyah bayrak ve anarşizmi geniş anlamıyla tanıdı. İnsanların belleğinde siyah bayrak bir isyan sembolü olarak yer etti.
Ancak kuşkusuz ki, siyah bayrağın Anarşizm sembolü olması çok daha öncesine, hatta bilinmeyen zamanlara kadar gidiyor. İlk kayıtlara göre, 1871 Paris Komününe katılanlardan Louise Michel, siyah bayrağı 9 Mart 1883 tarihinde ilk dalgalandıran kişi olmuştur. Çok geçmeden 27 Kasım 1884 tarihinde siyah bayrak ABD’de görülmüş ve Şikago’da bir anarşist miting sırasında dalgalanmıştır.
13 Şubat 1921 tarihi ise, siyah bayrakların Sovyet Rusya’da son kez görüldüğü tarih olmuştur. Peter Kropotkin’in Moskova’daki cenazesi sırasında açılan bayraklardan iki hafta sonra, SSCB’de siyah bayrak ve anarşizm yasaklılar listesine girmiştir.
Anadolu’da siyah bayrak Anadolu Selçukluları ile başlayıp Osmanlı’da da devlet sancağı olarak yaygın olarak kullanılıyor olsa da, Osmanlıdaki kullanım amacı Hz Muhammed’in Ukab isimli siyah bayrağını takipti ve anarşizm ile tabi ki ilgisi yoktu.
Siyah bayrağın isim olarak kullanılmasının miladı olarak ise, 1880’lerin başlarında Fransız anarşist yayın “Le Drapeau Noir/Siyah Bayrak” gösterilebilir.
Neden siyah?
Haymarket olaylarını araştıran akademisyenler, bayrakların o dönem siyaha boyanmış olmasının nedenini, yurttaşların, işçilerin, öğrencilerin ve halkın çoğunluğunun açlığa, sefalete ve tüm tersliklere karşı öfkelerini, kızgınlıklarını anlatan renk olduğunu aktarıyor.
Kuşkusuz, siyah bayrak ve korsanlar arasında yadsınamaz bir ilişki de vardır. Avrupa’nın en büyük korsan şehirlerinden olan Hamburg’daki (liman) işçilerinin, evsizlerin ve diptekilerin yaro anarko yarı punk futbol takımı olan FC St Pauli’nin simsiyah bayrak üserinde kurukafa logosu olan kulüp amblemi bir tesadüf olamaz.
Korsanlar genelde acımasız katiller olarak bilinse de, eski dönemlerde sadece katiller değil, isyankarlar, toplum düzenine karşı çıkanlar da ruhlarını özgürleştirmek amacıyla korsanlığa meyilliydiler. Bazı korsan gemilerinin kaptanları erkek değil kadın idi ki, bu durum bile başlı başına sıradışı ve toplumsal sisteme karşı bir hareketti. Korsanların üzerinde kurukafa olan kemik sembolünü ölüme atıfla kullanıyordu. Düşmanları için ya teslim ol ya da öl anlamı taşıyordu.
Anarşizm için siyah bayrak yadsımanın, hükümsüzlüğün yansımasıdır.
Anarşizm için siyah bayrak yadsımanın, hükümsüzlüğün yansımasıdır. Siyah bayrak, diğer tüm bayrakları reddetmektir. Diğerini değil kendini öne çıkaran, ayrımcılık yapan insanlığı dışlamaktır. Öfkenin sembolüdür. Bir devletle bir olup, özgürleştirme adına diğer devleti ve insanlığı yok eden sahteciliğe karşı öfkedir.
Siyah bayrak, devletlerin kanlı tarihlerinde, uygarlık, milliyetçilik ve din adına öldürülen herkes için ağıt ve üzüntüdür.Devletlere ödenen verginin insanların daha iyi bir hayat standardı yakalaması için değil, daha iyi çok nasıl öldürürüz çalışmalarına gitmesine yakarıştır, isyandır.
Öte yandan, siyah bayrak aynı zamanda güzeldir. Yaşamın sürdüğünü, renklerin karıştığını simgeler. Kadim inançlarda siyah, doğurganlığı ve doğanın tohumlarının saçılıp hayatın yeni güzelliklerle sürmesini yansıtır. Siyah, umuttur.
Tam olmasa da bir nevi kaynakça:
Paul Avrich, Rus Devrimi’nde Anarşistler, 1993
Jason Wehling, Anarşizm ve siyah bayrak, 1995
Howard Ehrlich, Reinventing Anarchy, Again ✪
