Pol Pot, Kızıl Kmerler ve ölüm tarlaları…
Seyredenler hatırlar, 1984 yılında ödüllere doymayan The Killing Fields adlı filmde, Pol Pot rejiminden sağ kurtulan iki gazetecinin hayatı anlatılıyordu. Gerçek bir öyküden uyarlanan ve milyonların ölümüne sebep olmuş bir katliamdan tecrübelerin anlatıldığı filmin yönetmeni Roland Joffe idi.
Filmdeki iki gazeteciden birisi ise Dith Pran.
30.03.2008’de pankreas kanserinden yenik düşen Dith Pran, Kızıl Kmerler’in vahşetini tüm dehşetiyle yaşarken, yıllarca onu bulmaya çalışan diğer gazeteci Amerikalı Sydney H. Schanberg, başarılı fotoğraf kareleriyle belgeledikleri gerçekten kesitler için Pulitzer Ödülü’nü her ikisi adına alıyordu.
Schanberg, kayıp olduğu zaman içerisinde Pran için mücadele etmiş, dergilerde, gazetelerde yazılar yazmış ve Pran’ın Amerika’ya geldiği yıl olan 1980’de The New York Times’da hazırladığı “The Death and Life of Dith Pran” adlı dosyası ise birkaç yıl sonra kitap olarak basılmış ve film için de ilk elden kaynak oluşturmuş.
Schanberg’in yardımıyla ailesini katliamlar henüz başlamadan Kamboçya dışına çıkarabilen Pran, Amerikalı gazeteci ile geride kalmış. Daha sonra ise yabancıların da bir bir terk ettiği ya da ettirildiği ülkede hapis kalan Pran, 4 yıl boyunca bir şekilde hayatta kalabilmeyi başarmış. Amerikalılarla çalıştığını, eğitimli olduğunu, İngilizce ve Fransızca bildiğini gizleyen Pran, taksi şoförü olduğunu söylemiş ama yıllarca pirinç tarlalarında günde 1 kaşık pirinç karşılığı çalışmaya zorlanmış.
Öldüğü söylentileri peşi ardı sıra gelmiş tabii. Bunlardan birisi nehirde timsahlara yem olarak verildiği imiş mesela ama sonradan timsahlara yiyecek olarak kurban edilen kişinin Pran değil, katlimalarda öldürülen 3 erkek kardeşinden bir tanesinin olduğu anlaşılmış. Hayat, bazen ne garip cümleler kurduruyor insana…
Ölene kadar katliamların sorumluları yargılansın diye nefes alan Dith Pran, 40 mil süren bir yürüş ile Ekim 1979’da Tayland sınırından kaçmış, ertesi yıl Amerika’da yeni bir hayata başlamış ve Times’da kariyerini tamamlamıştır. “Ölüm taralaları” tamlamasının isim babası olan Pran, kaçışı sırasında geçtiği pek çok tarlada öldürülen insanların kemikleri üzerinde yürümüştür.
Video: Dith Pran ve son söz…
Galeri: Dith Pran@The New York Times ✪
