19. Yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı topraklarına dahil ve yapım aşamasında olan Süveyş Kanalı’nın Akdeniz’e açıldığı yere dev bir heykelin dikilmesine karar verilmişti. O dönemde Mısır’da Osmanlı’ya bağlı olarak hüküm süren Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın soyundan gelen ‘Hıdiv’ unvanlı valiler bulunmaktaydı. O dönemin Mısır Valisi Said Paşa’a, Fransız mühendis Ferdinand de Lesseps’e 1854’te hazırlattığı ve Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayacak olan Süveyş Kanalı projesinin onaylaması için Osmanlı hükümdarına sunmuş, 12 yıl boyunca Sultan Abdüláziz projeyi onaylamamıştı. Bu kararda emparyalist devletlerin yaptığı baskılar büyük rol oynamıştı.
Her şeye rağmen yapılıyor
Said Paşa, İstanbul’un tasdikini beklemedi ve 1854’ün 30 Kasım’ında Fransız mühendise projenin hayata geçirilmesi için gerekli şirketin kurulması iznini verdi.
Said Paşa ile kanalın mühendisi olan Ferdinand de Lesseps arasında 1854’te varılan anlaşmanın çok ilginç bir maddesi vardı: Kanal’ın Akdeniz’e açıldığı yere dev bir heykel dikilecekti. Heykel, firavunlar zamanının giysilerine bürünmüş bir kadın şeklinde olacak ve elinde “Asya’nın ışığının Mısır’dan geldiğini” sembolize eden bir meşale tutacaktı. Kanal inşaası için Sultan Abdülaziz’in ödediği paralar arasında yapılacak olan heykelin masraflarının bir bölümü de yer almaktaydı.
350 parçadan oluşan heykelin yapımı tamamlanmış ve Mısır’a nakledileceği zamanı beklemekteydi. Said Paşa’nın ölümünün ardından yönetimi ele alan vali, Müslüman bir memlekette böylesine büyük bir heykelin dikilmesinin halk arasında hoşnutsuzluk yaratacağını düşünerek heykelin Mısır’a getirilmemesi talimatını verdi. Süveyş Kanalı 1869 Kasım’ında dünyanın dört bir tarafından gelen davetlilerin katıldığı büyük ama heykelsiz törenle açıldı. Amaçlanan ama dikilmesi gerçekleştirilemeyen heykel Paris’te bir depoya kondu ve tozlanmaya terkedildi.
New York yolunda
Bir dönemini depoda geçiren heykel Fransız Hükümeti’i tarafından Amerikalılar’a beslenen dostluğun daima hatırlanması amacıyla bir hediye gönderilmesine karar verdi. Bakır ve çelikten yaptığı heykel, İsere’ adındaki bir Fransız gemisine yüklendi ve 4 Kasım 1885 günü New York’a ulaştırıldı.
Süveyş kanalına niyet, New York’a kısmet olan heykel, 1886 yılında törenle açıldı. Suyunda Osmanlı’nın da katkısı bulunan heykel, 93 yıldır şehrin hemen önündeki adada “dünyayı aydınlatan özgürlüğün sembolü”, olarak şehrin ışığını yükseltiyor. ✪
 |  |  |  |
