30 Ekim 1938 tarihinde, Orson Welles ve Mercury Theatre tiyatro grubu, HG Wells’den uyarlama The war of the worlds isimli tiyatro oyunu radyoda oynarlar. Oyun o kadar başarılıdır ki, tanıtım konuşmasını kaçıran binlerce kişi gerçekten bir uzaylı istilasına uğradıklarını düşünüp sokaklara fırlar.
Medyanın gücünün en muhteşem örneğidir. Neredeyse bir saat süren yayının başlangıcı, bir Mars istilasını haber veren haber bülteni gibidir. Yapılan (çok da resmi olmayan) araştırmalara göre yayını takip eden 6 milyon kişiden 1.7 milyonu inanmış, 1.2 milyonu da paniğe kapılmıştır.
Yayın sonrasında, dönemin gazetelerinin olayı abarttığı açıklamaları yapılmış olsa da, yıllar sonra Japonların ABD üssü Pearl Harbor’a yaptıkları saldırı yine bir radyo haberiyle duyurulduğunda, birçok insan Orson Welles’i hatırlayıp haberi ciddiye almamıştır.
30 ekim 1938 akşamı, radyolarında müzik dinleyen insanlar “Yayınımızı bir son dakika haberi nedeniyle kesiyoruz” uyarısıyla bir meteorun düştüğü ve garip yaratıkların şehirleri istila etmeyi başladığı haberinin ardından eline silahını alıp Marslılara karşı kendini korumaya çalışanlardan, Marslı elinde öleceğine kendini zehirlemeye karar verenlere kadar, kitlelerin ne kadar kolay manipüle edildiklerine dair, 70 yıl geçmesine rağmen hala mükemmel bir örnektir.
Türkiye’de de, hatırlatmaya gönlümüzün el vermediği, söylenti ya da yerel gazeteler aracılığıyla yayılan kitlesel histeri krizlerinin sonucu ne yazık ki, dehşet verici olmuştur. ✪
