Leon Davidoviç Bronştayn nam-ı diğer Troçki 61 senelik yaşam serüveni süresince, ülkesinde yaşayabildiği dönemlerde sahip olduğu siyasetçi kimliğinin yanında SSCB’nin savaştan sorumlu Halk Komiserliği görevini üstlenmesi ülkesinde yakaladığı başarıların bir yansımasını oluşturmaktaydı. Yaşamının ikinci evresi ise sürgün ve yeni yaşam alanını kurabileceği toprakları aramakla geçmişti. Bu yazının ana temasını da Büyükada’da yaşadığı dönemin bir kesitini anlatan 1929 yılının Millyet gazeteleri oluşturmakta.
Günlük gazetelerde ve İlber Ortaylı’nın son haftalarda yazılarında dile getirdiği üzere, Troçki’nin sürgün yıllarını geçirdiği Büyükada, Nizam Mahallesindeki evi 5 Milyon Euro’ya satışa çıkarıldı. 1. derece tarihi eser olan ev, bakımsızlıktan dolayı hali içler acısı. Troçki’nin tarihi kişiliği 4.5 yıl Büyükada’daki bu evde yaşamış, kalemi bahçesindeki masada yazadurmuş, ağaçlarının gölgesinde serinlemiş, arnavut kaldırımı sokaklarında gezmiş, dolaşmış olmasını bile düşünmek farklı bir duygu. Hissedilemeyen mekan ve nesneler, başkasının gözünde sadece taş bina olmaktan başka şansı yoktur. Troçki’nin 4.5 yıl yaşadığı bu evde öyle düşünülüyor olunmalı ki, kaderine bırakılmış. Müze olabilecek veya eserleri yaşatılabileceği yerde, zamanın yıkımına bırakılması; günümüz hayat mantelitesinin kaçınılmaz sonucu: “Parasal değeri.”
12 Şubat 1929 – 17 Temmuz 1933 tarihleri arasında Büyükada’da tuğla örülü evde yaşayan Troçki, Türk basını tarafından da sıkı takibe alınmış. Troçki ve ailesinin gündelik haberleri, gazetelerin baş köşelerini doldurmuş, ayrı ayrı neler yaptıkları muhabirler tarafından kaleme alınmış. Sizlerle 1929 yılında yayınlanmış ve 5 kuruştan satılan Milliyet gazetelerindeki haberlere bir göz atalım:
Milliyet- 16 Haziran 1929 Pazar
Troçki gidiyor mu?
Şehrimizde bulunan Mösyö Troçki’nin İngiltere’ye kabulü için yeni İngiliz Hükümetine müracaat ettiği yazılmıştır. Dünkü akşam gazetelerinden biri İngiliz Hükümetinin bu müracata muvafık cevap verdiğini yazmıştır.
Milliyet – 29 Haziran 1929 Cumartesi
M. Troçki hala ümidini kesmedi
Sabık komiser İngiltere’ye gitmek arzusundan vazgeçmiyor
M. Troçki garbe İngiltere’ye gitmek fikrinden hala vazgeçmemiştir. Aldığımız malümata nazaran M. Troçki’nin bu günlerde Avrupa’ya gidip genç katibi M. Mollenier’i bir hafta on güne kadar tekrar Avrupa’ya gönderecek ve İngiltere’ye kabulu için yeniden teşebbüsatta bulunacaktır.
M. Troçki adada gayet münzeviyane bir hayat geçirmektedir.
Ailesi efradı hemen hergün şehre inerek gezmekte ve akşamları Adada tur yapmakta oldukları halde M. Troçki köşkünden dışarı çıkmamaktadır. M. Troçki hatıratını yazmakla meşguldür. Adada oturduğu köşkün önünden geçenler M. Troçki’nin müsveddelerini hazırladığı yazı makinesinin sesini işitmektedirler.
✪
